Met bijna een miljoen medewerkers, verdeeld over een dozijn sub-divisies, is het mijn grootste stageplek tot nu toe. Beroemd of berucht, maar in elk geval bekend bij iedereen in ons land, bovendien alomtegenwoordig in eenieders leven. Kortom, een goede plek voor mijn laatste stage. Deze week: de BV Nederland.
Specifiek: het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Dat, zoals de naam al doet vermoeden, een zeer breed pakket aan overheidstaken omvat. Elk ministerie kent een specifiek vakgebied. Financiën doet de financiën. Justitie doet de justitiële zaken. En Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gaat over… Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Redelijk voor de hand liggend, ik had ze geen betere naam kunnen geven.
Economische Zaken en Klimaat daarentegen, is druk met van alles en nog wat. Het 5G-netwerk? Ja, dat is wel een economische aangelegenheid. Innovatie binnen bedrijven? Ja, dat hoort er ook bij. CO2-uitstoot? Wacht! Dat hoort bij Klimaat. Binnen dit Ministerie zijn dan ook veel verschillende teams met veel verschillende dingen bezig. Tenminste, zolang het met beleid te maken heeft. Maar dat is minder beperkend dan het klinkt.
Waar wij beleid kennen van de wetten en regels waar we elke dag mee te maken hebben, bestaat dit op het ministerie uit veel meer. Hier gaat het om plannen, projecten en creaties, die vaak voortkomen uit de langetermijnvisie van de minister. De teams hebben ideeën genoeg, maar het blijft de minister die de projecten maakt of breekt. Als het niet in de visie past, gaat het niet door.
Maar om iets te stoppen moet je er eerst van afweten. De omvang van dit ministerie en het aantal verschillende projecten geven de uitspraak ‘de ambtenaren vormen de vierde politieke macht’ dan ook een heel nieuwe betekenis. Waar de minister na vier jaar het veld moet ruimen, werkt het ambtenarenapparaat gestaag verder.
En daar mogen we eigenlijk best blij mee zijn. Ik wist het niet, maar we hebben nogal wat aan deze ambtenaren te danken. Zo ben ik elke vakantie opnieuw positief verrast dat mijn data in het buitenland nu net zoveel kost als in Nederland. Dat de bedenkers en lobbyisten op dit gebied tijdens de lunch tegenover me zouden zitten, had ik niet verwacht. Zo wat het ook een een verrassing dat de ‘conservatieve’ overheid prima in de gaten heeft wat 5G is, en waar het naartoe moet met de cybersecurity. Genoeg bedrijven zouden jaloers zijn op de ideeën en kennis van de speciale afdeling ‘kennis en innovatie’. Wie het vooroordeel ‘sloom en saai’ voor ambtenaren heeft verzonnen, is hier zeker nog nooit geweest.
Granted. Niet elke afdeling is zo hip. Maar de afdeling innovatie is absoluut innovatief. En ik durf te wedden dat in zo’n grote organisatie als onze overheid, je op veel meer plekken deze frisse creativiteit aantreft. Je moet er alleen naar op zoek.
Dat zoeken, dat kan trouwens georganiseerd worden. Bij de overheid begin je doorgaans als Rijkstrainee. En daarvoor moet je niet alleen slim, snel en soepel zijn, een beetje lichamelijke fitheid helpt ook. In de eerste tijd van je traineeschap loop je namelijk van ministerie naar ministerie, langs verschillende afdelingen, zodat iedereen in al deze veelzijdigheid een eigen plekje kan vinden. Binnen die twaalf ministeries en tussen duizenden werknemers is er voor elk wat wils. Ook voor mij? Ik heb mijn trainingsschoenen maar vast uit de kast heb gepakt. Ja dus, ook voor mij.